مراسم رونمایی از کتاب «قزاق‌های ایران» نوشته نیاز توبیش، پژوهشگر و مترجم مشهور، در کتابخانه ملی قزاقستان برگزار شد. این اثر به عنوان یک دایره المعارف کوچک، سرآغاز چندین اثر در مورد قزاق‌های ایران است. در این کتاب شرح داده شده است که چگونه قزاق‌های مانگیستاو که رنج‌های بسیاری را متحمل شده‌اند، در سرزمینی بیگانه با زبان و فرهنگی متفاوت زندگی می‌کنند و چگونه زبان و سنت‌های خود را حفظ کرده و هویت ملی خود را از دست نداده‌اند. این کتاب زندگی قزاق‌هایی را که در زمان‌های مختلف به گوشه و کنار جهان پراکنده شده‌اند، به تصویر می‌کشد.

در این گردهمایی بزرگ، حسین آقازاده وابسته فرهنگی سرکنسولگری ایران و مدیر مرکز فرهنگی ایران در آلماتی، توره آلی قیدیر، مدیر موسسه تحقیقات علمی اسلامی، ژنیس جومارت، معاون مدیر موسسه تاریخ به نام ش. والیخانوف، بکژان میربایف، رئیس دانشکده فلسفه و علوم سیاسی دانشگاه ملی قزاقستان به نام فارابی، باترخان بولاتبک، مدرس گروه آسیای جنوبی و خاورمیانه، گاوخار عمرخانوا، مترجم زبان فارسی و دیگر دانشمندان و فرهیختگان حضور داشتند.

در این مراسم، آمانژان یرکبایولی نماینده کتابخانه ملی و گوینده پیشکسوت رادیو قزاقستان، سخنرانی تبریک آمیزی ایراد کرد و از منظر تاریخی به محتوای اثر جدید پرداخت.

اسلام چمنی استاد دانشگاه ملی قزاقستان به نام الفارابی و مدیر مرکز تحقیقات علمی «توران-ایران» که در این رویداد معنوی را حضور داشت، اشاره کرد که این اثر چهارمین کتاب نویسنده در این زمینه است.

اسلام چمنی می‌گوید: "با این نیت که تاریخ قزاق‌های ساکن ایران گفته و نوشته شود، از سال ۱۹۸۰ انجمن فرهنگی قزاق‌های ایران را تأسیس کردیم. در چارچوب فعالیت‌های انجمن فرهنگی، مقالات دانشمندان ایرانی را در مجلات منتشر کردیم. علاوه بر این، یک فیلم مستند درباره فرهنگ ایران ساخته شد. دانشمندان ایرانی که به طور فعال در کار انجمن فرهنگی مشارکت داشتند، قزاق‌ها و آداب و رسوم آنها را بسیار دوست داشتند. بعدها با خلیفه آلتای ارتباط برقرار کردیم و او را به ایران دعوت کردیم. او به مدت یک ماه مهمان ما بود و یک فصل از کتاب خاطرات خود را به قزاق‌های ایران اختصاص داد."

همچنین، حسین آقازاده وابسته فرهنگی سرکنسولگری ایران در آلماتی و مدیر مرکز فرهنگی ایران، به تعمیق روابط ادبی و معنوی دو کشور اشاره کرد.

وی گفت: "قزاق‌های ایران و ایرانیان قزاقستان سهم بسزایی در شکوفایی و توسعه هر دو کشور داشته‌اند. بنابراین باید به دقت این کتاب و رویدادهایی از این دست را مطالعه و مورد توجه قرار دهیم. نکته دیگر اینکه هوشنگ دانایی روزنامه نگار ایرانی، با حمایت مالی وزارت فرهنگ ایران، فیلم مستندی درباره قزاق‌های ایران ساخته است. در حال حاضر کارهای تدوین و صداگذاری آن در حال انجام است. جومارت ژنیس نیز سال گذشته پیشنهاد انجام یک تحقیق مشترک در مورد ایرانیان قزاقستان را ارائه کرد. می‌خواهم بگویم که اگر کسی مایل به انجام پروژه تحقیقاتی در مورد ایرانیان باستان در قزاقستان باشد، مرکز فرهنگی ایران در آلماتی از این پروژه‌ها استقبال می‌کند. همچنین به اطلاع می‌رسانم که کتاب اسلام چمنی در مورد ادبیات شرقی و آبای به زبان فارسی امسال در ایران منتشر خواهد شد."

به گفته نیاز توبیش، این کتاب برای کسانی گردآوری شده است که در آینده مایل به انجام تحقیقات در مورد قزاق‌های ایران هستند.

نیاز توبیش می‌گوید: "بسیاری از هموطنان ما مجبور شدند خاک مقدسی را که زمانی با خود برده بودند، با حسرت بو کنند و در همان جا برای همیشه چشم از جهان فرو بندند. آنها پیش از مرگ به فرزندان خود که در کنارش بودند، وصیت کردند: "اگر دو راه پیش رویتان باز شد، به سرزمین مادری خود بازگردید، فریب ثروت را نخورید، دلتنگی مرا برای مکان مقدس به آنجا ببرید." این امانت پدر و مادر فقط پس از استقلال کشورمان محقق شد. اولین مهاجرت در سال ۱۹۹۵ به شهر آکتاو بود. از آن زمان تاکنون این مهاجرت ادامه دارد. این اثر به روح هموطنان ما تقدیم شده است که بیش از شصت سال اشک‌هایشان خشک نشده و قدرت سرزمین مادری را مانند قرآن گرامی داشته و در سرزمین دیگر جان باخته‌اند."

این کتاب که از هشت بخش تشکیل شده است، به تاریخ، آداب و رسوم، حرفه و جنبه‌های مختلف زندگی قزاق‌های ایران (ساکن گرگان، گنبد کاووس و بندر ترکمن) می‌پردازد. در این دایره المعارف کوچک، آثاری مانند «مردم مهاجر از آلتای» نوشته خلیفه آلتای، «قزاق‌های ایران» نوشته اسلام ژمنئی، «نی گریان می‌نالد» و «فرزند بزرگ ملت» نوشته اوتینشی کوشبای، «آداب و رسوم قزاق‌های ایران» نوشته منصور کیایی، «شاعران با نشان زبان» نوشته ژتیبای ژیلکیشیولی، «اگر ملتی به ملتی بپیوندد - سعادت است» نوشته تاغان دریبایولی، «آثار ق. صدیق‌اولی» نوشته غریف‌الله انسی گنجانده شده است.

نکته: قزاق های ایران در دوره شوروی به اجبار برای گریز از تعقیب و مجازات ماموران شوروی به ایران مهاجرت کردند و در سه شهر ایران در استان گلستان ساکن شدند و فرهنگ بومی خود را در کنار ایرانیان حفظ کردند و تعدادی از این مهاجران پس از فروپاشی شوروی به قزاقستان بازگشتند. این گروه از قزاق های ایران همانند ایرانیان قدیمی که در دوران شوروی به عنوان سرمایه اجتماعی در گسترش و تحکیم روابط دو کشور می توانند نقش آفرین باشند. برنامه رونمایی از کتاب قزاق های ایران در کتابخانه ملی قزاقستان به همت مرکز فرهنگی کشورمان در آلماتی با حضور جمع کثیری از شخصیت های علمی، فرهنگی، هنری و رسانه ای برگزار و مورد استقبال گسترده واقع شد.

آلماتی قزاقستان

منبع:

https://egemen.kz/article/380101-iran-qazaqtary-izimen